Onderstammen van peer, kers en pruim kan je in november - december vermeerderen met winterstekken of twijgstekken. Gebruik stevige eenjarige twijgen om er hielstekken of gewone stekken uit te knippen. De houtige winterstekken worden in bussels gebonden, geëtiketteerd en tijdelijk ingelegerd op een schaduwrijke plaats in openlucht. In maart worden ze afzonderlijk op hun definitieve plaats uitgeplant. De winterstekken wortelen beter als ze op zwarte plastiekfolie uitgeplant worden.

1. Waarom winterstekken/ houtstekken nemen?

Een aantal fruitboomonderstammen zijn vegetatief of ongeslachtelijk te vermeerderen door houtstekken of winterstekken.
Op deze fruitonderstammen kan men later het gewenste fruitras oculeren of enten. Het is een goedkope vermeerderingsmethode, waarvoor geen glas (kas) nodig is.
Indien je deze onderstammen zou vermeerderen door te zaaien, dan gaan de typische kenmerken verloren en wordt de boomgroei veel te sterk.

Planten welke men vermeerderen met winterstekken:
Pitfruitbomen:
Cydonia oblonga 'Kwee ' (kweepeer): Onderstam voor kweeperen, laagstamperen en mispels. 
Fig.1: Diverse fruitsoorten te enten op kwee: Cydonia, Pyrus en Mespilus.

Steenfruitbomen:
Prunus avium 'Colt': Onderstam voor zoete- en zure kersen of morellen.
Prunus domestica insititia 'St. Julien A'. Matig sterke onderstam voor pruimen, perzik, amandel en abrikoos.
Prunus domestica 'Brompton'. Sterkgroeiende onderstam voor hoogstam van pruimen, perzik, amandel en abrikoos.
Prunus domestica 'Myrobolaan' (Zwarte myrobolaan) Matig sterke pruimonderstam voor lichte, niet te natte gronden. Winterstekken wortelen meestal gemakkelijk, mits op het juiste tijdstip genomen.

Kleinfruit struiken:
Ribes odoratum (Gele, geurende alpenbes): onderstam voor kruisbes en eventueel rode- en witte trosbes. (Stamboompjes kweken).

Morus alba: fruitboomonderstam voor de zwarte moerbei

Fig.2: diverse soorten onderstammen te vermeerderen door winterstekken.

Opgelet! Niet alle onderstammen mag je vrij vermeerderen! Sommige rassen van onderstammen zijn beschermd (kwekersrecht).

2. Tijdstip om winterstekken te nemen:

• Winterstekken van fruitboom-onderstammen wortelen moeilijker dan deze van bessenstruiken.
• Om de lukkingskans te vergroten zal men deze stekken meestal zo vroeg mogelijk nemen.
• Zodra de meeste bladeren beginnen te vallen zal men deze stekken knippen. (November - december)

3.Werkwijze voor winterstekken

• Men neemt stevige eenjarige twijgen.
• Bij voorkeur zal men deze twijgen met een deel meerjarig hout van de fruitstruiken/ onderstammen (moederplanten) afknippen.
• Hoe dikker en steviger het hout, des te betere beworteling men heeft.
• De steklengte is 10 tot 20 (25) cm. Korte stekken wortelen beter dan lange stekken.

Hielstekken/ voetstekken:

• Probeer zoveel mogelijk hielstekken of voetstekken (fig.2) te knippen. Men kan deze hielstekken van het meerjarig hout afscheuren of afknippen. (Hiervoor is een zekere handigheid nodig)
• De hiel onderaan wordt iets ingekort, zodat de wonde iets kleiner wordt.
• Steklengte: 30 tot 40 cm. Bovenaan zal men de stekken afknippen boven een oog (knop).
• Planten vermeerderen. Soorten winterstek: 1. Gewone stek, 2. Hielstek, 3. Krukstek ../

Gewone winterstekken:

• Indien men niet voldoende stekken heeft, dan kan men ook nog gewone stekken of lidstekken nemen (fig.1). Deze stekken worden onder en boven een oog afgeknipt. De lukkingskans van gewone stekken is meestal minder dan deze van hielstekken.
• Hielstekken zijn meestal dunner dan gewone stekken. De hiel wordt een klein beetje ingekort.
  Fig.3: soorten winterstek: 1. Gewone stek; 2. hielstek 3. Krukstek
• Van lange stevige eenjarige twijgen kan men onderaan een hielstek nemen en hogerop nog 1 of 2 gewone stekken.
• Bij winterstekken gebruikt men normaal nooit de dunne top.
• Zowel de hielstek als de gewone stek wordt bovenaan steeds boven een knop/ oog (bladlitteken) afgeknipt.
• Zijtakjes of takdoorns worden op enkele mm ingekort, zodat de onderste ogen niet beschadigd worden. 
• Steklengte is 10 tot 20 (25) cm. Korte stekken wortelen beter dan lange stekken

Busselen en etiketteren van de winterstekken

• Na het knippen van de houtige stekken kan men deze in kleine bussels binden van ongeveer 20 stuks per bussel.
• Elke bussel zal men voorzien van 2 touwtjes en een etiket waarop genoteerd wordt de plantensoort en cv.

Inkuilen of inlegeren van de winterstekken.

• Deze bussels met stekken kan men buiten op een schaduwrijke plaats inkuilen (Noordenlocatie).
• De inkuilplaats mag beslist niet te nat zijn. Eventueel zand inwerken om de grond luchtiger te maken.
• De stekken worden 1/2 tot 2/3 diep ingekuild en licht aangedrukt aan de stekbasis.
  Fig.4: noordenmuur met ingelegerde, geëtiketteerde bussel stekken.

Winterstekken uitplanten en latere zorgen

• Vanaf half maart  (of begin april) kan men deze winterstekken afzonderlijk uitplanten in volle grond.
• De stekken vertonen meestal dan callus of wondweefsel en wortelaanleg. Het is best dat ze nog geen wortels hebben gevormd, want deze breken toch af.
• Op zandgrond is de lukking (bewortelen) beter dan op leem- en kleigrond.

Uitplanten van winterstekken met de spade.

• Naast een tuinkoord kan je met de spade een sleuf maken. In de sleuf kan je de winterstekken uitplanten.
• Fig.5: 1. Gleuf met spade maken. 2. Stek voldoende diep in de gleuf plaatsen 3. Gleuf toe doen. 4. Goed aandrukken zodat de stek vastzit.
• De winterstekken komen eveneens ruim de helft in de grond. Goed aandrukken zodat ze vast zitten in de grond.
• Winterstekken uitgeplant op zwarte plasticfolie (aardbeienplastic) wortelen beter dan bij uitplanten in volle grond.

Onderhoud na het uitplanten.

• Ruim uitplanten van winterstekken is gemakkelijk om later vlot te kunnen oculeren.
• Pas uitgeplante winterstek of houtstek
• Fig.6: Rechts pas gestoken stek.
• Regelmatig hakken en onkruidvrij houden.
• Vanaf augustus (hetzelfde jaar) kan men op deze winterstekken oculeren of schildgriffelen. Het volgende voorjaar kan men terplaatse ook enten/ griffelen.