Kiwibessen (Actinidia arguta) zijn heel gemakkelijk te kweken als lei- en klimplant in de tuin.

Breng meer kleur en smaak in uw tuin met een minder alledaagse fruitsoort, de kiwibes. Deze zoete, groene bessen (minikiwi's) rijpen vanaf half september gedurende een drietal weken. Kiwibessen zijn gemakkelijke klim- en leiplanten die wel enige steun vragen. Een pergola of een zonnige muur (schutting) met horizontale draden zijn zeer geschikt. Deze bijzondere fruitsoort moet bestoven worden door een mannelijke kiwibes. Kiwibessen zijn zeer weinig vatbaar voor schimmelziekten, waardoor gewasbehandelingen meestal niet nodig zijn. De bessen zijn rijk aan vitaminen, nuttige mineralen en antioxidanten.

Kiwibessen in rust zijn 's winters goed winterhard.

1. Plantkundige kenmerken van de kiwibes:

• Kiwibessen-zoete haarloze minikiwi's (Actinidia arguta) zijn nauw verwant aan de gewone kiwi (Actinidia deliciosa). Beide planten behoren tot de familie Actinidiaceae (Straalstempelfamilie).
• Het zijn gemakkelijk en mooie klim- en leiplanten aan een zonnige pergola of een zonnige muur. Deze decoratieve fruitsoort is weinig vatbaar voor ziekten en plagen. Kiwiplanten zijn meestal eenslachtig en kruisbestuivend, zodat het aanplanten van een gelijkbloeiend mannelijk ras nodig is.
• In mei - juni dragen ze opvallend witte bloemen die erg aantrekkelijk zijn voor bijen.
  
  
• De langwerpige of ronde, onbehaarde vruchten hebben ongeveer de grootte van kruisbessen (ca 3,5 tot 5 cm lang).
• Het verzamelen van de rijpe bessen kan vanaf half september tot oktober gebeuren. Meestal rijpen de vruchten onregelmatig op de plant zelf. Oudere planten kunnen 20-30 kg vruchten produceren. De aangenaam zoete bessen zijn bijzonder geschikt voor verse consumptie en voor verwerking.
• Kiwibessen zijn bijzonder rijk aan vitamine-C (102 mg/ 100 g vruchtgewicht). Ze zijn ook rijk aan de mineralen kalium (K), calcium (ca) en ijzer (Fe)

2. Betekenis van de wetenschappelijke naam Actinidia arguta:

• Actinidia: Van aktis/ actinos (Gr.= straal, kleine straal). De talrijke stijlen vormen samen een stralende ster op deze Oost-Azische vrucht.
• arguta: Van argutus (L.= spitsvondig); scherp getekend. Opvallend scherp gezaagde bladranden.
• Lees meer over de betekenis en oorsprong van wetenschappelijke plantennamen in "ABC van het plantenlatijn. Betekenis van botanische namen"

3. Standplaats voor kiwiberry.

• Kiwibessen vragen een zonnige, warme standplaats (zon tot half schaduw).
• Een warme plaats in de zon wordt aangeraden.
• In de winter (rusttoestand) kunnen ze vorst tot -30° C verdragen.

4. Geschikte rassen van de kiwibes (minikiwi):

• 'Issai', 'Kokuwa' (parthenocarp of zelfbestuivend, tweeslachtig),
• 'Jumbo', 'Weiki', 'Geneva', 'Ken's Red' (Vrouwelijke kiwibessen)
• 'Mirzan' (Merknaam: SCARLET SEPTEMBER). Kenmerken: rode schil en rood vruchtvlees; vroegrijpend. Bestuiving door 'Matua' en 'Nostino'. Infobron: Häberli
• 'Weima' (mannelijke bestuiver).

5. Aanbevolen plantafstand voor kiwibessen (kiwiberry):

• In de rij 2 (2,5) tot 3 m (Paalafstand: 3 m)
• Tussen de rijen 3 tot 4,5 m afstand.
• Met een T-systeem en 5 horizontale draden bovenop de T. Steunpalen om de 3 - 4 meter. Aan de steunpalen zit op 2,5 m hoogte een horizontale balk (2 m breedte). Er worden 5 draden vastgemaakt aan deze horizontale T-balk. Wordt in de professionele teelt het meest gebruikt.  De plantafstand bij de T-balk- constructie is dan 2 (2,5) x 4 (4,5) m.
• Verticale fruithaag. Zorg voor 5 horizontaal gespannen draden op een onderlinge afstand van 0,6 m en dit tot een hoogte van 2,5 - 4 meter of hoger.
• ‘Issai’ kan je, net zoals frambozen, waaiervormig omhoog leiden. Plantafstand 1-1,5 m in de rij.

6. Planttips voor kiwibessen

• Kiwibessen produceren best op een goed doorlatende, humusrijke tuingrond:
• Bij voorkeur een normale, goed doorlatende en humusrijke tuingrond.
• De meeste gronden zijn geschikt, mits niet te nat of te droog.
• Een warme, windluwe standplaats is het meest geschikt.
• De planten wortelen oppervlakkig. Om geen concurrentie om vocht en voedsel te krijgen is het best de bodem onkruidvrij te houden. Vanaf juni kan je mulchen zodat de grond minder kan uitdrogen.
  
  
• Kiwibessen wortelen oppervlakkig en zijn in een droge zomer gevoelig voor langdurige droogte. 
• Plant geen kiwibessen aan een muur gericht naar het zuiden (zuidenmuur). 
• Indien u maar weinig plaats hebt dan kan u de kiwibes 'Issai' alleen planten. Zonder mannelijke bestuiver geeft deze 'Issai' ook bessen, maar ze zijn dan kleiner en pitloos.
• Een combinatie van de vrouwelijke kiwibessen met de mannelijke bestuiver 'Weima' zijn ideaal voor een goede vruchtzetting. 
• De zelfbestuivende 'Issai' is ook bruikbaar als bestuiver, maar geeft soms minder goede resultaten.
  
  
• In openlucht zijn kiwibessen weinig of niet vatbaar voor schimmelziekten en insecten.
  
  
• De parthenocarpe (zelfbestuivende) kiwibessen 'Issai' en ‘Kokuwa’ geven zonder bestuiver vruchten. Deze twee rassen kun je ook in een grote pot op het terras kweken. Met een extra mannelijke bestuiver zijn de bessen dikker. 
  
  
• Let op! Bij een late lentenachtvorst in april-mei kunnen de jonge scheuten met bloemknoppen beschadigd worden. Bescherming met vliesdoek is nodig bij lentenachtvorst (LNV) in april!

7. Opkweek en leiden van kiwibessen (kiwiberry) voor een T-systeem:

• Laat de stam zo recht mogelijk omhoog groeien. Tijdens de groeiperiode moeten de kiwibesranken wekelijks los gemaakt worden en door middel van bindmateriaal aan de bamboestok mooi verticaal vast gemaakt worden.
  Alle scheuten en twijgen lager dan 1,5 meter worden weggesnoeid.
• Na de winter zijn de uiteinden van sommige twijgen afgestorven, doordat ze in het najaar niet voldoende verhout waren. Deze dode toppen mogen teruggesnoeid worden tot op levend hout.
• Aan de middendraad kan je 2 leggers laten groeien in de lengterichting van de rij. Dus 1 twijg richting noorden en 1 twijg of toekomstige legger naar het zuiden. (Rijen N-Z geörienteerd). Maak de leggers regelmatig vast met bindbuis aan de middendraad.
  
  
• De te behouden (eenjarige en tweejarige) vruchttwijgen/lateralen worden over de twee steundraden geleid en vastgemaakt met een frambozenklemmetje (kleinfruitclip)
• Aan de leggers kan je 14 of 16 eenjarige twijgen laten groeien op een onderlinge afstand van ca 30 cm. Dus 7 of 8 twijgen gericht naar het oosten en 7 of 8 twijgen gericht naar het westen. Op 70 - 80 cm van de buitenste draad kunnen die eenjarige (en eventueel tweejarige) takken ingesnoeid worden. (De vruchttakken zijn ca 150 cm als je meet vanaf de centrale legger.
• Sommige kenners snoeien de vruchttakken na het vastmaken over de steundraden in op ca 1 meter boven de grond)