Ribes rubrum of aalbessen (trosbessen) kan men telen aan struik en als rechte fruithaag. Een rechte kleinfruithaag is makkelijker te snoeien en compacter te houden. Zijhout lager dan 20 cm zal men verwijderen. Lange zijtwijgen zijn meestal ongeschikt als vruchthout. Het snoeien van trosbessen kan gebeuren vanaf januari tot april. Een vroege snoei (januari) geeft een oogstvervroeging. Een snoei vanaf februari geeft gezondere planten.

1. Naamgeving en plantenfamilie van trosbessen

Wetenschappelijke naam: Ribes rubrum 

Nederlandse namen: trosbessen, aalbessen, witte trosbes, rode trosbes, rode bes, witte bes

Familie: Grossulariaceae of Ribesfamilie

Etymologische betekenis van Ribes rubrum:

Ribes: Een zuur smakende rabarbersoort in het Midden-Oosten, later overgedragen op de eveneens zuursmakende kruis- en andere bessen. In Spanje groeiende gelijksmakende bessen kregen dezelfde naam 'ribas'  toegewezen.

rubrum (ruber, rubra): betekent rood; verwijzend naar de rode bessen bij rijpheid.

2.Plantmateriaal en plantafstand voor aalbessen:  

Teelt als struik of als rechte haag

Rode bessen kunnen worden geteeld aan rechte fruithagen (één- en tweetakkers)  

Plantafstand voor trosbessen.

Rechte kleinfruithagen (0,5 tot 0,6 m afstand in de rij)

- Rechte hagen: 1,75m (2,50) tussen de lijnen en 1,5 m (1,25m) in de lijn.  

3-takkers: 0,90 tot 1m (vooral op zeer goede gronden)

2-takkers: 0,60 tot 0,66 m   

1-takkers: 0,30 tot 0,33m (vooral op slechte gronden)

 

Plantmateriaal voor rechte hagen
Hiervoor kan je ééntakkers of wel 3-takkers gebruiken. De planten zijn best éénjarig en zo kloek mogelijk.  

Eéntakkers voor rechte hagen gaan later meer produceren dan andere systemen.

Struiken

• Struikvorm wordt alleen nog bij enkele particulieren aangetroffen en zeer weinig bij de echte telers. Struiken zijn minder goed te onderhouden, nemen veel plaats in en zijn moeilijker te plukken. Ook is de productie aan struiken meestal lager.
• Aalbessenstruiken worden op ongeveer 1.25 m van elkaar geplant. (2 m tussen de rijen)

 

Plantmateriaal voor bessenstruiken/ bessenhagen

Bessenstruiken worden opgebouwd met 5 tot 7 gesteltakken, welke bezet zijn met vruchthout. De oudste takken en neerhangende takken zal men hier regelmatig verwijderen.

Wanneer best trosbessen planten?

De beste planttijd is november --> "de planten moeten groeien".  

Goed ingekuilde bessenstruiken kan men nog planten tot in maart --> "de planten kunnen dan nog groeien". De beste hergroei heeft men van bessen die in een koelcel bewaard werden.

Optimale groei en opbrengst bekomen?

Men plant de sterke éénjarige planten op de zelfde diepte als in de kwekerij. (Als men dieper zou planten, dan krijgt men meer grondscheuten.)

Indien mogelijk dan dient de rijrichting Noord - Zuid te zijn. (Beste belichting)

Een snelle hergroei zorgt ervoor dat de aanplant eerder in volle productie komt.

Rassenkeuze rode aalbes:

Ribes rubrum red: rode trosbes (snoeien rode trosbessen) 'Augustus', 'Detvan', 'Heinemann's Rote Spätlese', 'Jonkheer van Tets', 'Junifer', 'Prince Albert', 

'Red Lake', 'Redpoll', 'Rolan', 'Rondom', 'Roodneus', 'Rosetta', 'Rotet', 'Rovada', 'Stanza', 'Tatran', 'Traubenwunder'

Rassenkeuze witte aalbes:  Ribes rubrum (white)

Ribes rubrum white: witte trosbes (snoei bessen) 'Blanka', 'Gloire des Sablons' (roze), 'Rosa Sport' (roze), 'Werdavia', 'Witte Hollander', 'Witte Parel', 'Versailles Blanche' (WEISSE VERSAILLES), 'Zitavia'.

Snoeien bij het planten van trosbessen:  

Indien men 5-takkers gebruikt, om 3-takkers van te maken, dan kiest men vóór het planten 3 gelijke (evenwaardige) takken uit en knipt de andere weg. De 3 takken moeten in de lijnrichting geplant worden. (Ze worden niet ingekort!). Verwijder alle zichtbare wortelknoppen en de knoppen op de onderste 30-40 cm van de gesteltakken.  

Zie ook "Fruit-snoeikalender"

Steunmateriaal en aanbinden van bessenleivormen:

• Direct na het planten worden de jonge trosbessenplanten aangebonden aan de onderste draad. (Men heeft 3 draden nodig. De eerste draad komt op 0,40 m boven de grond. De tweede op 1m en de derde op 1,60 m boven de grond.). Het zijhout wordt na het uitlopen (ca einde april) op 2-3 bladeren ingenepen, waardoor de topscheut beter zal groeien.
• Als de planten goed groeien, worden de gesteltakken de eerste jaren niet ingekort. Ze vormen dan mooie kransen fijn vruchthout. Later worden de gesteltakken ingekort op de gewenste hoogte.  
• Naargelang het gekozen teeltsysteem (één-, twee- of drietak) zal men een aantal gesteltakken vastmaken. De rest wordt weggesnoeid.
• Het aanbinden gebeurt met plastiekband of op maat (18 cm lang) geknipte stukjes geplastificeerd dun elektriciteitsdraad. De takken niet te strak aan de draden binden ( 3 vingers opening laten), om ingroeien van het bindmateriaal te vermijden.  
  
• Behalve het verwijderen van de grondscheuten in de zomer, wordt in het eerste jaar na het planten niet veel gesnoeid.

Onderhoudszorgen aan trosbessen de eerste groeiseizoenen:

• Het 2 de jaar worden al veel zijtakken en grondscheuten gevormd. Grondscheuten van bessenhagen worden in mei of in juni weggebroken. (Men kan eventueel in de zomer van het 2° jaar reeds de hoofdscheut innijpen om meer geschikt en zwak vruchthout te bekomen)
• Indien de planten goed groeien, worden de gesteltakken gedurende de eerste jaren niet ingesnoeid (winter). Eénmaal boven, worden de gesteltakken teruggenomen op de gewenste hoogte, tot op een goed ontwikkelde zijtak.
• Lager dan 20-30 cm boven de grond mag er géén zijhout komen.
• Het zware zijhout wordt in de winter weggesnoeid tot op een klein stompje (0,5 tot 1 cm stomp). Het lichte zijhout wordt uitgedund. Na het 2 de jaar wordt de wintersnoei aan het ras aangepast.

3. Tijdstip van trosbessensnoei:

• Als men geen last heeft van de vogels die de ogen uitpikken, kan men van begin december tot februari snoeien. Doe dit werk bij droog weer. Door bij droog weer vanaf februari te snoeien heeft men minder last van schimmelinfecties (Eutypa).
• Een lichte uitdunningssnoei van struiken mag eventueel ook in augustus al gebeuren.  Snoei daarbij uithangende takken en te dicht bij elkaar staande grote takken weg. Door kort na de pluk het oude vruchthout te verwijderen komt er terug lucht en licht in de plant.

Trosbessen laat snoeien heeft soms voordelen

• Bij het rode bessenras 'Jonkheer van Tets' heeft men minder last van vuur (Nectria)
• De rupsen van de bessenglasvlinder (Sesia) zitten in het vroege voorjaar boven in hun gangen en worden dan met de snoei opgeruimd.
• Minder schade van vogels (uitpikken ogen/ knoppen)  
• Minder kans op schade van taksterfte. De veroorzaker van deze taksterfte is de schimmel Eutypa (Probeer daarom te snoeien vanaf februari, en snoei enkel bij droog weer)

Trosbessen vroeg snoeien is soms voordelig:

Vroeg snoeien (januari) van Ribes rubrum 'Jonkheer van Tets' geeft een oogstvervroeging van enkele dagen. 

4.Werkwijze bij de snoei van trosbessen aan draad.

Deze bestaat uit wintersnoei en zomersnoei.  

De kop wordt steeds enkelvoudig gehouden en eventuele concurrenten worden weggesnoeid.

De vruchthoutssnoei wordt aangepast aan de groeiwijze van het bessenras.

Wintersnoei bij witte/ rode trosbes

Hygiëne bij het snoeiwerk

- Zeer belangrijk is de hygiëne bij de aalbessensnoei. Men zou moeten snoeien met de kruiwagen naast zich. Men kan dan onmiddellijk de zieke en gezonde takjes (Nectria of vuur) op de kruiwagen leggen. (Anders vergeet men kleine stukjes !)  

Stompen-snoei

- Het zware zijhout (of lange zijtwijgen) wordt tot op een klein stompje weggesnoeid. (0,5 tot 1 cm laten staan). Dit zware zijhout geeft geen of te weinig vruchten. Het neemt ook teveel licht weg.  

Zijhout/ vruchthout inkorten

- De zijtakken kunnen op verschillende manieren worden gesnoeid. Hierin verstaat men lange snoei, vrij lange snoei, vrij korte snoei en korte snoei.

- In het algemeen geldt dat de lange snoei een hoge productie geeft en de korte snoei een grovere trosbes.  

- Lange snoei remt de groei en korte snoei stimuleert de groei.  

- Volledig korte snoei wordt niet meer toegepast. De betere kwaliteit weegt niet op tegen het verlies aan productie. (Men past dus meer de vrij korte snoei toe, door iets langer vruchthout te bewaren)

Lange snoei bij trosbessen-hagen

• Lengte vruchthout bij deze lange snoei: + 10 cm. Liefst 25 - 40 cm.
• Men past de lange snoei toe bij trosbessenrassen die veel bessen geven op (middel) lang vruchthout.
• Alle twijgen welke korter zijn dan 10 cm worden weggesnoeid tot op een stompje van 0,5 -2cm.  
• Het ideale vruchthout is 25 tot 30 cm lang.  
• De twijgen welke veel te lang zijn worden weggesnoeid. (Zie bij opkweek)  
• Indien men teveel zijtakken heeft, dan zal men deze uitdunnen.  
  
• Lange snoei past men toe bij alle overige soorten welke met "R" beginnen: Ribes rubrum 'Rondom', 'Rosetta', 'Rotet', 'Rovada', 'Rolan' in de jeugd.
• Bij 'Rolan' zou het beste vruchthout ongeveer 15-20 cm lang zijn.
• Bij 'Blanka' (witte trosbessenras) is het beste vruchthout ook ongeveer 15-20 cm lang.
• Bij het ras 'Heineman's  Röte Spätlese is het beste vruchthout ongeveer 50 cm lang. Dit ras mag dus heel lang gesnoeid worden. 
  

Korte snoei bij trosbessenhagen

• Het ideale vruchthout bij de korte snoei is 5 - 15 cm lang.
• Men past de korte snoei toe bij rassen die veel vruchten geven op kort vruchthout.
• Alle twijgen welke langer zijn dan 15 cm worden weggesnoeid tot op 0,5-2 cm stomp.  
• De ideale vruchttakjes zijn 5 tot 15 cm lang. Deze worden niet ingekort.  
• De vrij korte snoei en de vrij lange snoei, houden het midden tussen beide genoemde methodes.  
• Korte snoei past men toe bij: Ribes rubrum (red) 'Stanza', 'Maarse's Prominent', 'Mulka', 'Red Lake' en 'Jonkheer van Tets'. (Vrij korte snoei: Ribes rubrum 'Jonkheer van Tets', 'Fay's Prolific', 'Laxton Perfection' en 'Junifer')  
• Bij de meeste witte trosbessen zoals 'Zitavia' en 'Werdavia' past men ook een korte snoei toe. (D.w.z. beste vruchthout op heel korte vruchttwijgjes).

Zomersnoei bij trosbessen (zie afzonderlijk fruitartikel)

• Bij een uitvoerige winter- of voorjaarssnoei (maart) van het vruchthout aan de gesteltakken is zomersnoei nodig om een te sterke groeireactie op te vangen.
• Zie afzonderlijk artikel en workshop zomersnoei.

Opmaak: © Guy De Kinder